De Citadel doorheen de geschiedenis

De rijke geschiedenis van de Citadel van Rijsel

Op 2 mei 1668 maakte het Verdrag van Aken een einde aan de Devolutieoorlog (successieoorlog tussen Frankrijk en Spanje van 1667 tot 1668 met als inzet de heerschappij over de Spaanse Nederlanden) en daarmee ook aan de Spaanse overheersing in Rijsel. Rijsel was vanaf dat moment een Franse stad. Daarvoor had een andere belangrijke historische gebeurtenis al een einde gemaakt aan de Spaanse bezetting van de stad, namelijk het bele,  van Rijsel door de troepen van Lodewijk XIV. 

De Citadel van Rijsel werd tussen 1667 en 1670 gebouwd op bevel van Lodewijk XIV tijdens zijn verovering van de stad. Sébastien Le Prestre, markies de Vauban (1633-1707), legde de eerste steen van de Citadel op 17 juni 1668. Maar liefst drie miljoen steenblokken, zestig miljoen bakstenen en zeventigduizend zandstenen vormen de basis van de vesting, die in slechts drie jaar gebouwd werd (1667-1670). De bijnaam “parel der Citadellen” is er dan ook niet voor niets gekomen.  

De onneembare omwalling van versterkte steden die Vauban ‘Pré Carré’ noemde, bestond uit een uitgebreid verdedigingsnetwerk in het noorden van het Franse koninkrijk en omvatte 28 versterkte steden. Het doel was om Parijs te verdedigen tegen vijanden die te dichtbij kwamen. De Citadel van Rijsel werd gebouwd op de grens met Vlaanderen en maakte deel uit van een dubbele linie vestingwerken tussen Gravelines, Duinkerke en Malbode/Rocroi. 

Rijsel was het speerpunt van dat systeem en speelde haar rol perfect tijdens de belegering van 1708 en 1792. De defensieve dekking bleek zo doeltreffend te zijn voor het land, dat er eindelijk een duurzame grens getrokken kon worden op een plek waar er geen natuurlijke grens lag. Bovendien maakten de bouwers van de Citadel gretig gebruik van de moerassige grond waarop de Citadel was gebouwd. Ze bedachten een ingenieus systeem om de omgeving onder water te zetten waardoor er nog meer obstakels, zoals greppels, knijpers en halve manen, de weg naar de omwalling verhinderden.

De Citadel krijgt zijn oorspronkelijke vorm terug

De Citadel van Rijsel is een historisch geklasseerde site, die uitvoerig gerestaureerd werd. Tijdens die restauratie zijn verschillende elementen van het historische verdedigingssysteem aan de vestingrand aan de stadskant hersteld. De restauratie werd voor 5,2 miljoen door de stad Rijsel en voor 18,18 miljoen door Métropole européenne de Lille gefinancierd.

De glacis, bijvoorbeeld, werd op de plaats van de contregarde gebouwd, zoals de plannen uit de periode 1830-1860. Vroeger was het een grote hellende vlakte, waardoor de vijanden hun kanonnen moeilijker konden afstellen. Andere historische elementen die in ere werden hersteld zijn een overdekt pad waardoor de soldaten konden zien zonder zelf gezien te worden, schietbanken, de versterking van de communicatiemuur en een beplante gracht langs een wal die eraan herinnert hoe de site onder water kon worden gezet… Vandaag ontdekken of herontdekken de wandelaars dus hoe ingenieus het verdedigingssysteem van Vauban wel niet was. Hij is echt de meester van het verbergen om de vijand voortdurend te misleiden!

Tegenwoordig wordt het hart van de Citadel nog steeds voor militaire doeleinden gebruikt. Je vindt er vandaag het Corps de Réaction Rapide-France (CRR-Fr), het hoogst inzetbare operationele Franse legerkorps. 14 geallieerde landen dragen bij aan dit korps van ongeveer 450 militairen. 

De Citadel bezoeken

Dankzij de gegidste rondleidingen kan je het hele jaar door het rijke erfgoed van het Citadelpark bezoeken. Die rondleidingen worden aangeboden door de dienst Kunst en Geschiedenis van de stad Rijsel in samenwerking met de toeristische dienst. Ontdek het programma op de site van de toeristische dienst: www.lilletourism.com.

De Citadel zelf opent eveneens haar deuren voor uitzonderlijke bezoeken. De data van de bezoeken en de voorwaarden vind je op: https://www.lilletourism.com/la-reine-des-citadelles.html.